Bağuz’un düşüşü: DEAŞ gitti, tehdidi kaldı

Deyr-i Zor kırsalında yer alan Bağuz kasabasının düşmesi ile birlikte DEAŞ örgütünün 2014 yılında Suriye ve Irak’ta kurulduğunu ilan ettiği ‘devlet’ fiilen sona erdi. Ancak Batılı yetkililer ve radikal gruplar konusunda uzmanlar, DEAŞ’ın son Suriye cephesindeki bu yenilgisinin, örgütün yaydığı tehlikenin sona erdiği anlamına gelmediği konusunda uyarıyor.

Beklendiği üzere örgüte karşı savaş devam edecek ama farklı bir taktik uygulanacak. Şöyle ki uyuyan DEAŞ hücreleri ile onun yardım ağlarına, İngiltereli tanınmış bir generalin değerlendirmesine göre şu an yalnızca Irak’ta sayıları 20 bini bulan topluluğa ve Kürt-Arap Suriye Demokratik Güçleri’nin egemenlik alanları da dahil olmak üzere Suriye içlerinde suikastlar ve patlamalar düzenleyen ve sayıları net olarak bilinmeyen elemanlara karşı düzenlenen operasyonlarda yerel güçlerin desteğine başvurulacak.

DEAŞ karşıtı uluslararası koalisyonun komutan yardımcısı olan ve Irak ve Suriye’de yürütülen operasyonları denetleyen Tümgeneral Christopher Ghika’nın ifadesine göre Washington’ın liderliğinde 79 devleti içine alan koalisyon, Bağuz savaşı bitse de operasyonlarına devam edecek. Ghika, İngiltere Savunma Bakanlığı’nda bir grup gazeteci ile yaptığı görüşmede, DEAŞ’ın henüz ortadan kalkmadığını belirtti. Şarku’l Avsat’ın yönelttiği bir soruya ise “Bağuz’un düşmesi oldukça önemli. Zira bu gelişme, sözde ‘hilafetin’ bu topraklarda sona erdiği anlamına geliyor. Bu grup, 2014 yılında coğrafi bir bölgeye hükmeden yapısıyla ve sözde hilafet olarak kendini büyük oranda ön plana çıkarmaya başladığında bu topraklara tutundu.

Bu topraklar üzerindeki egemenlik sahası, ABD’nin yüzölçümüne denk gelecek şekilde yayılmıştı. Ancak son günlerinde birkaç futbol sahasını geçmeyecek bir alana sıkıştı. DEAŞ hilafetinin bu topraklar üzerinde sona ermesi, örgütün ortaya çıktığı andan çöküşüne kadarki sürece dair bir resim sunar. Göstergeler, onun bu topraklarda artık tutunamayacağına ve onun bu toprakların sadece geçmişte bir parçası olduğuna işaret ediyor. Bu, Irak güçleri ile Suriye Demokratik Güçleri’nin Uluslararası Koalisyonun desteğiyle gerçekleştirdiği başarıların bir sonucudur.” cevabını verdi.

General Ghika “Önemli olan bunun, operasyonun bittiği ve Irak, Suriye, bölge ve dünya için tehdit oluşturmaya devam eden DEAŞ’ın sona erdiği anlamına gelmediğini ve bundan dolayı Uluslararası Koalisyonun Suriye ve Irak’taki operasyonlarını devam ettireceğini bilmemizdir.”

Radikal gruplar konusunda uzman olan Washington New America Enstitüsü Uluslararası Araştırmalar Bölümü Başkan Yardımcısı Peter Bergen, bu konuda General Ghika ile hemfikir. Şarku’l Avsat’a konuşan ünlü yazar, “Bu topraklar üzerindeki sözde hilafetin sona ermesi, DEAŞ için ağır bir çöküştür. DEAŞ, ABD büyüklüğündeki topraklara egemen olup İsviçre nüfusuna denk sayıda vatandaşa hükmederek, devlet benzeri bir şey kurdu ve egemenliği altında yaşayan milyonlarca insana vergi dayattı. DEAŞ, bir hilafet kurduğunu iddia etti ve dünya çapında 40 bin gönüllüye kendisine katılmak üzere Suriye ve Irak’a gelmesi konusunda ilham oldu. Bir ara DEAŞ’a katılan yabancı savaşçı sayısı her ay bin 500 idi. Şu an bu sayı sıfır. Kaybetmiş takıma dahil olmayı kimse istemez” yorumunda bulundu.

“BAĞDADİ, DEAŞ İÇİNDEKİ HERHANGİ BİR ELEMAN SEVİYESİNE DÜŞTÜ”

Ancak lideri Ebu Bekir Bağdadi’nin serbest olduğu, DEAŞ’a karşı bir zaferden gerçekten bahsedilebilir mi? General Ghika, Bağdadi’nin akıbetine pek önem vermiyor. Nitekim Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Bağdadi’nin nerede olduğunu gerçekten bilmiyoruz. Bilsek ona karşı bir şeyler yapardık. Irak veya Suriye’de olabileceği gibi bölge dışında da olabilir. Bilmiyoruz. Gerçek bu. Bununla birlikte ben onun bugünün değil dünün adamı olduğuna inanıyorum. Sanmıyorum ki şu an bir önem ifade etsin. Saklanmaya mecbur olmakla Bağdadi, DEAŞ içindeki herhangi bir eleman seviyesine düştü. Bana kalırsa inanılırlığını her geçen gün yitiriyor. Şu da var ki Bağdadi ortada yoksa da DEAŞ şu an bir liderlikten yoksun değil. Bu sebeple bu topraklar üzerindeki sözde hilafet ortadan kalkana kadar DEAŞ’ın bir tehdit olarak kalacağını, zira onun izinden gitmeye hazır olan yeni liderler ve üyelerin olacağını düşünüyorum. Bu yeni liderler daha tecrübesiz ve öldürülen veya tutuklanan eski liderlerden her bakımdan daha güçsüzler. Hiç şüphe yok ki örgüt, daha da zayıfladı ancak liderlik dizginini almaya hazırlananlar olacak. Bu olaya, diğer terör gruplarında defalarca rastladık” ifadelerini dile getirdi.

Peter Bergen de bu noktada benzer bir değerlendirmede bulunuyor. Şarku’l Avsat’a konuşan Bergen, durumu şu sözlerle değerlendirdi;

“DEAŞ, sanal bir hilafet olarak saldırı için akıl çelme çabalarına devam edecek. Ancak daha önce olduğundan çok daha zayıf olarak. Asıl sorun DEAŞ’ı doğuran koşulların hala mevcut olmasıdır. Ortadoğu’nun Suriye ve Yemen gibi ülkelerinde mezhep temelli ayrışmalar söz konusu iken Libya ve Afganistan gibi ülkelerinde zayıf veya başarısız hükümetler varlık gösteriyor. Üstelik çoğu ülkesinin ekonomisi de zayıf. Libya, Yemen, Afganistan ve diğer Müslüman ama zayıf ülkelerin yeni bir ‘DEAŞ’a gebe olduğunu öngörebiliriz. Bu oğul ‘DEAŞ’ babası gibi başarılı olmayabilir ama DEAŞ’ın yerini alan bir topluluk oluşturabilir.”

Bu ‘yeni DEAŞ’ın ortaya çıkmasından yana duyulan endişeler, Başkan Donald Trump’ı DEAŞ’a karşı operasyon kapsamında Suriye’deki Amerikan güçlerinin tamamını geri çekmekten alıkoyan sebeplerden biri olabilir. Gerçekleştirdiği basın toplantısında bu konuya ilişkin olarak Ghika, “Trump, DEAŞ’ın bu topraklar üzerindeki sözde hilafet sona erene kadar devam edecek bir tehdit olduğunu kabul etti. Önemli olan Irak ve Suriye sakinleri için tehdit oluşturan bir saldırı başlatmaması adına Suriye’nin kuzeydoğusunun DEAŞ için güvenli bir bölge olmasına izin vermememizdir. Trump’ın Amerikan güçlerinin bir kısmını Suriye’nin kuzeydoğusunda bırakma kararı, DEAŞ’a karşı saldırının sürekliliğine imkân sağlayacak” sözlerini sarf etti.

Bu çerçevede Ghika, DEAŞ’a bağlı hücrelerin Suriye Demokratik Güçleri’nin egemen olduğu noktalarda halen operasyon yürüttüğüne işaret ederek Rakka’da 16 kadar suikast girişimin yanı sıra bir dizi patlama olayını ortaya çıkardı.

Suriye Demokratik Güçleri’nin elinde tutuklu bulunan DEAŞlılar ve aileleri hakkında ise İngiltereli General şu açıklamada bulundu;

“Uluslararası Koalisyon olarak biz, savaş meydanlarında acımasızca suç işleyen savaşçı DEAŞ unsurlarının aleyhinde delil topluyoruz. İleride herhangi birinin bu vahşete katıldığına dair bir delil bulabilirsek hemen bu delilleri bir araya getireceğiz ve kendisine karşı bir ceza davası açılabilsin diye yetkililere sunacağız. Ancak bu iş şu an zor. DEAŞ’ın son cephesi, çok kalabalık; Bağuz’daki operasyonu yavaşlatan binalar, çadırlar ve başka şeyler var.

Suriye Demokratik Güçleri de istemsiz mağduriyetler yaşanmasın diye geçtiğimiz haftalarda bu operasyonların ilerleyişini yavaşlattı.” Uluslararası Koalisyon Güçleri Komutan Yardımcısı, Suriye’nin doğusundaki el-Havl Mülteci Kampında DEAŞ savaşçılarının aileleri de dahil olmak üzere on binlerce yerinden edilmişe sunduğu koruma ve hizmetlerden ötürü Suriye Demokratik Güçleri’ne övgüde bulundu. el-Havl Mülteci Kampı, Suriye Demokratik Güçleri’nin yerinden edilmişler için kurduğu üç kampın en büyüğü. Başlangıçta sadece yaklaşık 20 bin kişiye tahsis edilmişken hâlihazırda 60 bini aşkın kişiyi barındırıyor. Ghika, DEAŞ’ın geçen haftalarda kuşatılan son cephesinden görülmemiş sayıda savaşçı ve ailenin çıkmasıyla birlikte yerinden edilmiş kişi sayısının şaşırtıcı olduğunu belirtiyor.

DEAŞ terör örgütü gücünün doruklarında iken Suriye ve Irak’taki ana etkinlik noktalarında ve dünya çapındaki farklı şubelerinde yerel ve yabancı unsurlardan (Ensar ve Mücahidin) oluşan on binlerce savaşçıya sahipti. Ancak Bağuz’da yenilgiye uğrayıp sözde ‘devletinin’ düşmesinden sonra belirgin bir şekilde zayıfladı. Hele de 8 milyondan fazla insanı içine alan 88 bin kilometrekarelik bir alanda milyar dolarlar toplayan çok büyük bir ‘devleti’ yönettiği geçmiş zamanları ile kıyaslandığında.

Ghika, örgütün geriye kalan gücüne dair açıklamasında, “DEAŞ’ın Fırat’ın merkez havzasında yer alan son cephesinde, son birkaç güne kadar bu topraklar üzerindeki devletlerinden kalan son parçaya tutunmuş bir şekilde orada kalan yüzlerce savaşçı yer alıyordu. Değerlendirmelerimize göre Irak’ta ise 10 ila 20 bin arasında bir sayı söz konusu. Bununla birlikte onların çoğu savaşçı olmayıp destek ağlarının üyeleri. Dünya çapındaki DEAŞ unsurlarının sayısına gelince bunun için belirli bir rakam vermek gerçekten zor. DEAŞ’a bağlı yaklaşık 10 kol olabilir ve her bir koldaki eleman sayısı, duruma göre artıp eksilebilir” ifadelerine yer verdi.

Mevcut denklemde El Kaide’nin konumu hakkında ise Ghika şu açıklamada bulundu;

“Dünyanın gözü şu an çeşitli sebeplerden ötürü DEAŞ’ın üzerinde. Ancak bu demek değildir ki farklı biçimleriyle gerek eski gerek yeni şiddet yanlısı aşırılığa, dünyanın güvenliğine bir tehdit oluşturduğu nazarıyla bakılmasın. Gelecekte bu meseleyi ele almamız gerekiyor.”

Yazar Bergen, DEAŞ’a karşı savaşın neredeyse sona ermesi ile birlikte El Kaide ile ilgilenilmesi gerektiği konusunda da General Ghika ile aynı düşünceyi paylaşıyor ve şöyle diyor;

“El Kaide, Suriye’nin yanı sıra Afganistan ile Pakistan arasındaki sınır bölgesinde DEAŞ’ın çöküşünden faydalanıyor. Onlar şu an Usame’nin oğlu Hamza b. Ladin’i El Kaide’nin yeni neslinin liderliği için hazırlıyorlar”

Şarkul Avsat