Irak ile Kuveyt arasındaki ticari anlaşmaya Basra’dan itirazlar yükseldi

Irak ile Kuveyt arasında ekonomik işbirliğini geliştirmek ve iki ülke arasındaki karşılıklı ticari işlemleri teşvik etmek için bir anlaşma taslağı imzalanmasının ardından itirazlar ve çekinceler dile getirilirken, bu itirazların büyük bir bölümü, iki ülke arasındaki tek kara sınırı olan Safvan Sınır Kapısı’nın yer aldığı Irak’ın ekonomi başkenti Basra’dan yükseldi.

Serbest ticaret bölgesi

Taslağın girişinde anlaşmanın “Araplar arasındaki kardeşlik bağları ve Kuveyt Devleti Hükümeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümeti’nin çeşitli alanlardaki karşılıklı menfaatler ve çıkarlarını genişletmek amacıyla ticari ilişkileri eşit derecede geliştirme ve teşvik etme, iki kardeş ülke arasında ekonomik bağları güçlendirme ve ticari ilişkileri kolaylaştırmak için ticaretin serbestçe yapılması gerektiği düşüncesiyle serbest ticaret bölgesi kurulması ve böylece iki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler için yeni bir ortam sağlanmasına duydukları arzudan kaynaklandığı” belirtiliyor.

Anlaşma taslağının ikinci maddesinde, “anlaşmanın yürürlüğe girmesinden hemen sonra, her iki ülkede de ulusal menşeili mallara yönelik yürürlükte olan gümrük vergilerinin ve diğer benzer vergilerin iptali” yer alırken üçüncü maddede ise, “her iki ülkede de ithalata uygulanan tüm tarife dışı kısıtlamaların iki ülke arasındaki karşılıklı ticaret işlemlerini serbestleştirmesi ve anlaşmanın yürürlüğe girmesinin ardından yeni bir kısıtlama getirilmemesi” öngörülüyor.

Anlaşma taslağındaki 15’inci maddede, ticaretin seyrini tanımlamak için veri ve bilgi alışverişinde bulunmak üzere her iki ülkeden ortak bir iş adamları konseyi kurmaları ve her iki ülkede de düzenlenen uluslararası fuar ve pazarlara katılım gösterilmesi planlanıyor. Bu maddede ayrıca, çevrenin korunmasında ve iyileştirilmesinde işbirliği yapılması, sanayi ve tarım alanlarında koordinasyon sağlanması ve bu alanların entegrasyonuyla ilgili çalışmalar ve bilimsel araştırmalardan elde edilen verilerin paylaşılması ve çeşitli verimli sektörlerde yeni projeler hayata geçirilmesinin yanı sıra hizmet ve deneyim alışverişinde bulunulması isteniyor.

RESMİ ZİYARET

Basra’nın en yüksek yasama ve yerel kontrol otoritesi olan Basra İl Meclisi, 16 Temmuz 2019 Salı günü anlaşma taslağını görüşmek üzere Basra yerel hükümetinin katılımı olmadan yapılan toplantıda Bağdat yönetimi tarafından imzalanan ve özellikle serbest ticaret bölgesi ve sanayi bölgelerinin kurulmasının yanı sıra komşu devletlerle demiryolu hatlarının birleştirilmesini içeren ekonomik anlaşmayı reddetme kararı aldı.

Basra İl Meclisi’nin kararından bir gün sonra Kuveyt Ticaret ve Sanayi Bakanı Halid Nasır Abdullah er-Rıdvan, Basra’ya resmi bir ziyaret gerçekleştirdi. Kuveytli Bakan, Basra İl Meclisi’nde düzenlediği basın toplantısında, iki ülke arasında, Safvan Sınır Kapısı’nın iyileştirilmesi, giriş izinlerinin verilmesi, demiryolu hattının genişletilmesi ve serbest ticaret bölgesi inşası için dört komisyon kurulduğunu söyledi.

Irak Ticaret Bakanı Muhammed Haşim el-Ani ise basın toplantısında, “serbest ticaret bölgesi kurulmasını içeren anlaşma taslağının görüşlerinin alınması için diğer bakanlıklara sunulduğunu belirtti. Bakan Ani, “İki ülke yönetiminin ortak arzusu, ilişkilerin gelişmesine ilişkin birçok sorun ve engelin ele alınmasına katkıda bulunacaktır” diye konuştu.

EKONOMİK KAYGILAR

Anlaşma taslağına itiraz eden Basralı yetkililer, bu anlaşmanın Kuveyt’in çıkarlarına hizmet ettiğini ve Irak ekonomisi pahasına Kuveyt’in ekonomik beklentilerini karşıladığını düşünüyorlar. Basra İl Meclis Başkanı Sabah El Bezuni, “Basra, Kuveyt ile daha yakın işbirliği kurulması ve ilişkilerin güçlendirilmesini memnuniyetle karşılar, ancak demiryollarının birbirine bağlanmasına karşıyız. Zira bu durum Irak limanlarının çöküşü anlamına geliyor. Irak’ın çok fazla mal ithal etmesi ve hiçbir şey ihraç etmemesi nedeniyle gümrük ve diğer vergilerden karşılıklı olarak muaf olunmasını reddediyoruz” şeklinde konuştu.

Basra İl Meclisi Mali Kontrol Komisyonu Başkanı Şeyh Ahmed es-Suleyti ise anlaşma taslağıyla ilgili olarak, “Anlaşmanın Kuveyt ile demiryolu hatlarının bağlanmasıyla sonuçlanması, Basra’nın stratejik ekonomik durumunun zayıflaması anlamına geliyor. Bununla birlikte anlaşma, Basra tipi tarım ürünleri pazarlarının terk edilmesine de yol açabilir” diye konuştu.

Basra Sanayi Odası Başkanı Macid Abdullah da konuya dair açıklamasında, “Kuveyt ile imzalanan anlaşma, Irak’ın zararına gibi görünüyor. Ciddi zorluklardan ve sorunlardan muzdarip olan Irak’ın milli sanayisini tehdit ediyor” ifadelerini kullandı.

Kuveyt ile Irak arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkiler, geçmiş yıllarda deniz ve kara sınırlarının belirlenmesi ve iki ülke arasındaki sorunların hızla çözülmesi gibi olumlu gelişmelere tanık oldu. İki ülke arasındaki demiryolu projesinin, Kuveyt’teki eş-Şaiba bölgesinden Irak’ın Safvan sınır bölgesine kadar uzanması ve projenin tahmini değerinin 500 milyon dolar civarı olması nedeniyle uygulanabilir gibi görünüyor.

Şarkul Avsat