İran’ın parası sağlık hizmetleri yerine Devrim Muhafızları ve tütüne harcanıyor

İran, parasını sağlık hizmetlerine harcamak yerine neden Devrim Muhafızları ve tütüne harcanıyor?

Kifaye O’Leary

ABD Başkanı Donald Trump, İran halkının ABD’yi sevdiğine inandığını ve yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına karşı ihtiyaçları olması halinde ABD’li sağlık uzmanlarını İran’a gönderilebileceğini söyledi.

Donald Trump, düzenlediği basın toplantısında, salgının hızla yayıldığı İran’a tıbbi yardımların ulaşmasının engellenip engellenmediğine ilişkin gelen bir soruya, dünyadaki en iyi tıp uzmanlarına sahip olduklarını ve ihtiyaç olması halinde bunları İran’a gönderebileceklerini söyleyerek yanıt verdi.

Trump, ABD tarafından uygulanan yaptırımları hafifletmek için İran tarafından yürütülen ‘dış etki kampanyasını’ eleştirerek, bunun İran halkına rahatlama veya sağlık sağlama değil, terör operasyonları için para toplama amacı taşıdığını söyledi.

ABD Başkanı, İran’da sağlık hizmetlerinin son derece yetersiz olmasına, hatta Sağlık Bakanı’nın bakanlık bütçesindeki kesintileri protesto etmek için Ocak 2019’da istifa etmesine rağmen, İran rejiminin 2012’den bu yana yurtdışındaki terör ajanlarını finanse etmek için 16 milyar dolardan fazla para harcadığını dile getirdi.

Trump, ülkesinin uyguladığı yaptırımların İran’a yardımların ulaşmasını engellemediğini de vurguladı.

İRAN ABD’NİN İNSANİ YARDIMINI REDDEDİYOR

Tahran, Washington’un salgınla mücadeleye yardımcı olmak için İran halkına insani yardım ve tıbbi malzeme sağlama teklifini reddetti.

İran Sağlık Bakanlığı, 23 Mart’ta İsfahan şehrinde bir tedavi tesisinde kalan Sınır Tanımayan Doktorlar ekibini sınır dışı etti.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, hükümetin koronavirüs ile mücadele çabalarında başarısız olmasının ana nedeninin ABD yaptırımları olduğunu söyledi. Ancak bu sırada, İranlı sağlık şirketlerinin Ocak ayından bu yana koronavirüs test kitleri ithal edebildiği ortaya çıktı.

Ruhani, Mart ayı sonlarında yaptığı bir hükümet toplantısında, Dışişleri Bakanlığı’nın ‘Yaptırımlara hayır’ söylemi ile kamuoyunu etkileme konusundaki çabalarına övgüde bulundu.

ABD Dışişleri Bakanlığı’na göre İran hükümeti, koronavirüs salgını ve ABD yaptırımlarını sona erdirme çabalarıyla ilgili hükümet propagandasını koordine etmek amacıyla Mart ayı başlarında bir web sitesi oluşturdu.

BÜYÜK ASKERİ HARCAMALAR

Aslında İran’ın koronavirüs salgınıyla mücadele etmek için yeterli fonu var.

Tahran, ülkenin dini lideri Ali Hamaney’in devlet harcamaları için kullanılabilen riskten korunma fonlarına ek olarak, Ulusal Kalkınma Fonu’ndaki (NDFI) yüz milyarlarca doları kontrol ediyor.

İran, savunma harcamalarını artırmak için 2018’de Ulusal Kalkınma Fonu’ndan yaklaşık 2,5 milyar dolar, 2019’da ise diğer askeri harcamaları karşılamak için 1,5 milyar dolar çekti.

Beş İranlı milletvekili, 5 Mart’ta hükümetten koronavirüsün etkileriyle baş edebilmek için bu fondan varlık aktarmasını istedi.

16 Mart’ta ise Ruhani, Hamaney’in Ulusal Savunma Fonu’ndan 1 milyar dolar aktarılmasını kabul etmesini talep etti.

Devlet çalışanlarının maaşlarını ödemek için Ulusal Kalkınma Fonu’dan 400 milyon dolar aktarıldı.

19 Mart’ta, İran Devrim Muhafızları’na yönelik bütçe, Ruhani’nin talep ettiğinden yüzde 33 daha fazla olarak artırıldı.

Hamaney ise, ABD’nin 2019 Kasım protestolarında yaklaşık bin 500 İranlının ölümünden sorumlu tuttuğu Besic güçlerine ayrılan bütçeyi ikiye katladı.

Başkan Trump, konuya ilişkin yorumunda, “İran rejimi yıllardır halkı yerine vekillerine öncelik verdi. İranlıların hak ettiği ve sağlık hizmetlerine gitmeyen bu parayı çaldı” dedi.

Temmuz 2019’da, tıbbi malzemeler için ayrılmış olan 1 milyar Euro (1.81 milyar dolar) ortadan kayboldu. Yine tıbbi malzemeler için ayrılmış olan 170 milyon dolar da tütüne harcandı.

İRAN’IN PARA TRAFİĞİ

İran’ın insani yardımları desteklemek amacıyla yürüttüğünü söylediği para trafiği ABD tarafından çok dikkatli bir şekilde takip ediliyor.

ABD, 2018’de, Devrim Muhafızları’na bağlı Kudüs Gücü aracılığıyla Hizbullah ve Hamas’a yüz milyonlarca dolar sağlanan ödemeleri gizlediği gerekçesiyle insani yardım alanında faaliyet gösteren İranlı bir şirkete yaptırım uyguladı.

Trump, rejimin koronavirüs ile başa çıkma konusundaki yetersizliğinin yanı sıra salgın nedeniyle yaşanan can kayıpları ve vaka sayısını gizleme girişimleri nedeniyle İran halkı arasında artan öfke hakkında yorumda bulunarak, İran halkının onlarca yılın ardından rejimin bahanelerini ilk kez reddettiğini söyledi.

Hamaney’in, ABD’yi koronavirüsü biyolojik bir silah olarak kullanmakla suçlamasının ardından ‘Hamaney virüstür’ ve ‘İran İslam Cumhuriyeti virüstür’ etiketleri İran’da sosyal medyada en fazla kullanılan etiketler oldu.

Şarku’l Avsat’ın Independet Arabia’dan aktardığı habere göre, ABD Başkanı, ülkesinin, ‘İran rejiminden en büyük acıyı çeken mağdurlar’ olarak nitelendiği İran halkının ihtiyaç ve isteklerini desteklemeye devam edeceğini vurguladı.

83 milyon nüfusa sahip İran’da, koronavirüs salgınının patlak verdiği son üç ay boyunca yaşanan can kaybı 3 bin 993’e, vaka sayısı ise 64 bin 586’ya yükseldi.

İran rejimi, hükümetin salgını erkenden öğrendiği ancak bu konuda herhangi bir önlem almadığına ilişkin çıkan haberler nedeniyle ağır eleştirilere maruz kaldı.

Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Kiyanuş Cihanpur, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “İran’da her 10 dakikada bir kişi koronavirüs nedeniyle hayatını kaybediyor. Bir saatte yaklaşık 50 kişi koronavirüse yakalanıyor” ifadelerini kullandı.

İran sağlık yetkilileri de, enfekte olan kişi sayısı ve can kaybına ilişkin gerçek sayının, hükümetin açıkladığından çok daha yüksek olduğu konusunda uyardı.

17 Mart’ta Tahran’ı ziyaret eden, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Acil Durum Müdürü Rick Brennan, koronavirüs nedeniyle yaşanan can kaybına ilişkin gerçek sayının açıklanandan beş kat fazla olabileceğini ifade etti.

Şarkul Avsat