Afrikalı bir adamı maymunlarla birlikte sergileyen hayvanat bahçesi 114 yıl sonra özür diledi

Bronx Hayvanat Bahçesi’nin yetkilileri “geçmişleriyle hesaplaşma” olarak niteledikleri bir açıklama yaparak kurumun 1906’da Afrikalı bir adamı maymunlarla birlikte sergilemesinden dolayı özür diledi.

Kuruluşun işletmecisi Doğal Hayatı Koruma Derneği (WSC) kamuoyuna hitaben perşembe günü yaptığı açıklamada, siyahi George Floyd’un polis gözaltısı sırasında ölmesinin tetiklediği sistemli ırkçılık karşıtı protestoların başlamasından bu yana kendi tarihlerini gözden geçirdiklerini kaydetti:

Eşitlik, şeffaflık ve hesap verebilirlik adına, doğal hayatı ve doğal yaşam alanlarını muhafaza etme görevimizde yol alırken kuruluşumuzun ırksal adaletsizliğin teşvik edilmesinde oynadığı tarihsel rolle yüzleşmek zorundayız.

Hayvanat bahçesinin yetkilileri itiraf niteliğindeki açıklamalarında, Ota Benga adlı Orta Afrikalı gence yapılan muameleyle tarihsel olarak “vicdana aykırı ırksal hoşgörüsüzlük” gösterdiklerini belirtti.

Kayıtlara göre, bugün Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) sınırları içinde bulunan Mbuti halkından olan Benga, ABD’ye 1904’te getirilmişti.

Benga, Eylül 1906’da hayvanat bahçesinin maymunlara ayrılan kulübesinde günlerce sergilenmişti.

O dönem Bronx Hayvanat Bahçesi’nin müdürlüğünü yapan William Hornaday’in öncülük ettiği bu uygulama, yerel siyahi papazların bu kuruluşun eylemlerini eleştirmesinin ardından nihayet sonlandırılmak zorunda kalmıştı.

WSC açıklamasında, “İnsanlığı çalınan ve yurduna geri dönme imkanı olmayan Ota Benga, o olaydan 10 yıl sonra trajik şekilde hayatına son verdi” diye ekledi.

Kamuoyuna hitaben yapılan bu açıklamayla birlikte, 1895’te kurulan hayvanat bahçesi, Benga’ya gösterilen muameleyle ilgili ilk kez resmi özür dilemiş oldu.

WSC perşembe günü ayrıca “1900’lerin başlarında beyaz olmayan insanlara, özellikle de Afro-Amerikalılara, Amerikan Yerlilerine ve göçmenlere yönelik bağnazca hareket ve tavırlarından” dolayı da özür diledi.

Kuruluş, 1926’da Amerikan Öjeni (Irk Islahı) Derneği’nin oluşuma katkı sunan WSC kurucuları Madison Grant ve Henry Fairfield Osborn’un yazdıkları nedeniyle de özür diledi:

Bilhassa, o dönem aralarında iki kurucumuzun olduğu pek çok kişinin ileri sürdüğü öjeni temelli sözde bilimsel ırkçılığı, yazıları ve felsefi görüşleri kınıyoruz.

WSC, Grant’in Osborn’dan bir alıntıya da yer verdiği “The Passing of the Great Race” (Mükemmel Irkın Ölümü) kitabının, Nazilerin işlediği suçların görüldüğü Nürnberg Mahkemeleri’nde bir sanık tarafından savunma için kullanıldığını da aktardı.

Kuruluş geçmişini inceleme ve daha fazla detay ortaya çıkarmayla ilgili planını, ABD’de köleliğin sona erdiği gün olarak 19 Haziran’da anılan Özgürlük Günü’nde (Junteenth) çalışanlarına gönderdiği bir mektupla duyurmuştu.

WSC’nin dilediği özürler derneğin 125’inci kuruluş yıldönümünde geldi.

Şarkul Avsat