Irak Maliye Bakanlığı maaşların yeni borçlanma ile ödeneceğini taahhüt etti

Irak hükümetinin kamu sektörü çalışanlarına Ekim ayı maaşlarını halen ödeyememesi üzerine Irak Maliye Bakanı Ali Abdulemir Allavi tarafından hükümetin karşı karşıya olduğu mali felaket ve bu nedenle mali yükümlülüklerini yerine getirememesiyle ilgili yapılan açıklamalar, geçimi esas olarak devletin maaşlarına bağlı olan sektörler arasında daha fazla endişeye ve hayal kırıklığına yol açtı. Irak’taki İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, maaşların ödenmesindeki gecikmeyi “Vatandaşların ekonomik ve sosyal haklarının açık bir ihlali” olarak değerlendirdi.

Maliye Bakanı Allavi, çalışanların Ekim ayı maaşlarıyla ilgili  dün Irak haber ajansına yaptığı açıklamada, “Borçlanma yasası onaylanmazsa bu günlerde ödenebileceğini, ancak oy verilmesi halinde doğrudan uygulamaya konulacağını” belirtti.

Parlamento’daki birçok parti borçlanma konusuna itiraz ettiğinden ve geçen Haziran ayında ilk kez onaylandıktan sonra tekrar onaylamak istemediğinden, gözlemciler Ekim, bu ay ve önümüzdeki aylar için kamu sektörü maaşlarının ödenmesinde gecikme olduğunu öne sürdü.

Maliye Bakanı, “Temsilciler Meclisinin borçlanma yasasında (yeni) yer alan tutarda indirim talep etme hakkına sahip olduğunu, ancak yaşanan bu durumun ülkenin mali gerçekliği olduğunu” ifade etti. Allavi açıklamasında, “Mali olarak istikrarsız bir devlet yapısı çerçevesinde harcamaların tamamını ve yüksek petrol fiyatları gibi gerçek olmayan varsayımlara dayalı harcamaları kontrol altına almanın zorluğuna” dikkat çekti.

Temsilciler Meclisi, Maliye Bakanlığının geçen Eylül ayına kadar maaş ve giderleri karşılamaya yetmediği için itirazlarına rağmen ilk iç borçlanma için 15 trilyonluk (yaklaşık 14 milyar dolar) üst sınır belirledi. Bu da Bakanlığı maaş ve yönetim giderlerindeki açığı kapatabilmek için 41 trilyonluk (40 milyar dolardan az) yeni bir borçlanma talebine zorladı. Allavi, “Irak’ın dış borçlarının 60 ila 70 milyar dolar arasında değiştiğini ve iç borçların ise 60 trilyon dinar (yaklaşık 50 milyar dolar) olarak tahmin edildiğini” açıkladı.

Parlamento’daki Finans Komitesi üyesi Ahmed el-Hac, dün Twitter hesabında yaptığı paylaşımda, hükümetin çalışanların maaşlarını güvence altına alamadığına yönelik sorgulamalarda bulunarak şu ifadeleri kullandı:

“Irak Devlet Petrol Pazarlama Şirketi (SOMO) verilerine göre, hükümet çalışanların maaşlarını ödeyecek miktara sahip. Ancak maaşlar meselesi, Parlamento’nun bütçe tasarısını peş peşe iki yıl (2020-2021) göndermesi gerektiğini unutması için Temsilciler Meclisi üzerinde bir baskı oluşturuyor.”

Ekonomik çevreler ise, mevcut mali kriz ve yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle yeni küresel kapanma dalgasına geri dönme olasılığı çerçevesinde Irak hükümetinin yeni yılın başında çalışanların maaşlarını tamamen ödeyemeyeceğini öne sürüyor.

Irak Başbakanı Mustafa el-Kazımi hükümeti, kamu sektöründeki çalışanlar, işsiz mezunlar ve insan hakları örgütleri düzeyinde bile büyük bir halk baskısıyla karşı karşıya kaldı. Ülkedeki mezun işsizlerden çeşitli alanlardan mezun bazı protestocular iş ve istihdam imkanları talep etmek için bakanlıkların ve resmi kurumların kapısında kuyruklar oluşturdu. Güvenlik güçleri dün Sağlık Bakanlığı önünde sağlık sektörü mezunlarının oturma eylemini dağıtmaya çalıştı. Aktivistler tarafından paylaşılan görüntülerde güvenlik güçlerinin kendilerine karşı uyguladıkları güç sonucunda çok sayıda gencin yaralandığı ve vücudunda morluklar oluştuğu görüldü.

İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, dün çalışanların maaşlarının ve sosyal yardımların ödenmesinde sürekli olarak yaşanan gecikmeyi “Vatandaşların ekonomik ve sosyal haklarının ihlali” olarak değerlendirdi. Komiserlik yaptığı açıklamada, hükümetin mevcut ay ve sonraki aylar için çalışanların maaşlarını, sosyal koruma yardımlarını ve emekli maaşlarını güvence altına alamamasının sonuçları hakkındaki endişesini dile getirdi. “Maaşların ödenmesini geciktirmek veya yasada belirtilenler dışındaki zamanlarda bunları ödemenin, göz ardı edilmemesi gerekilen temel hakların açık bir ihlali olduğunu” vurguladı.

Öte yandan, Irak Hukuki Kalkınma Merkezi dün üç başkanlığa mevcut mali krize 11 çözüm içeren bir teklif sundu. Merkezin getirdiği öneriler arasında, “Döviz ihalesi sonucunda özel bankalar aracılığıyla aktarılan tutarların yüzde 10’unu vergi ve gümrük garantisi olarak kullanmak ve doları bankalara bin 250 dinar oranında dolara satarak fiyat farkından yararlanmak” da yer alıyor. Ayrıca öneriler, “Petrol Bakanlığı tarafından kamu ve özel akaryakıt istasyonlarına satılan petrol türevlerinin ithalatının takibini” içeriyor. Merkez aynı zamanda, “Havalimanından çıkış ücreti olarak kişi başı 100 dolar alınmasını, cep telefonu şirketlerine yüzde 20 peşin, petrol şirketlerine yüzde 10 vergi sigortası yaptırılmasını ve Sanayi Bakanlığı’nın tüm şirketlerinin özelleştirilmesini” tavsiye etti. Merkez, önceki tedbirler sonucunda devlete biriktirilen miktarın yıllık 23 milyar doları aşmasını bekliyor.

Şarkul Avsat