Bir kanser ilacı Kovid-19 ile enfekte olmuş hücreleri hasara karşı koruyor

Maryland Üniversitesi Tıp Fakültesi araştırmacıları, yeni tip koronavirüse (Kovid-19) yol açan SARS-Cov-2 virüsünün toksik proteinleri belirledikten sonra viral proteinin zararlı etkilerini hafifletmek için ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmış olan Selinexor isimli kanser önleyici ilacı kullandılar.

Meyve sinekleri ve insan hücreleri üzerinde yapılan çalışmada, ekip virüsün hücreleri ele geçirme sürecini ortaya çıkardı. Çalışma sayesinde şiddetli enfeksiyon yaşayan hastalarının tedavisi için test edilebilecek yeni potansiyel ilaçlar belirlendi ve çalışmanın bulguları, iki çalışma halinde 25 Mart’ta Cell & Bioscience internet sitesinde yayınlandı.

Maryland Üniversitesi Tıp Fakültesi profesörü ve araştırmanın baş yazarı Dr. Zhe Zion Han, Cumartesi günü üniversitenin internet sitesi üzerinden yayınlanan bir raporda “Çalışmamız, SARS-COV-2’nin vücut dokularına bulaşmasını ve büyük oranda hasar vermesinin önlenmesi için bir yolun mevcut olduğunu gösteriyor” diyor. Dr. Han, Kovid-19’a karşı en etkili ilaç olan Remdesivir’in sadece virüsün kendisini kopyalamasını engellediğini, ancak halihazırda enfekte olmuş hücreleri, viral proteinlerin yol açtığı hasara karşı koruma sağlamadığına dikkati çekiyor.

Dr. Han, Kovid-19 pandemisinden önce, meyve sineklerini HIV ve Zika gibi diğer virüsleri incelemek için model olarak kullanıyordu. Ancak araştırma ekibi, salgının ABD’yi ciddi bir şekilde etkileyebileceği açık bir hale geldiğinde, 2020 yılı Şubat ayı itibari ile çalışmaların SARS-COV-2’yi incelemeye yöneldi. Yeni virüs hücreleri 27 genini kullanarak protein üretiyor, Dr. Han’ın ekibi, insan hücrelerindeki bu viral 27 genin her birini ve toksitlerini inceledi. Ekip ayrıca, yapılarına ve tahmin edilen işlevlerine bağlı olarak toksitlenmeye neden olması muhtemel olan SARS-CoV-2 proteinlerini belirlemek için meyve sineklerinin genom sıralamalarını oluşturdular.

Araştırmacılar, Orf6 olarak bilinen viral bir proteinin, insan hücrelerinin yaklaşık yarısını öldüren en toksik protein olduğunu tespit ettiler. Nsp6 ve Orf7a olarak adlandırılan iki diğer proteinin de, insan hücrelerinin yüzde 30-40’ını öldüren toksik proteinler olduğu kanıtlandı. Vücutlarında bu üç toksik viral proteinden herhangi birini üreten meyve sineklerinin yetişkinlik aşamasına kadar hayatta kalma olasılığı daha düşüktü. Hayatta kalan meyve sinekleri ise daha az sayıda bronş veya kas hücrelerinde daha az enerji üreticisi olması gibi problemleri bulunuyordu.

Diğer deneylerde, araştırmacılar virüsün enfeksiyon sırasında hedeflediği hücreyi öğrenmek için sadece en toksik viral proteine ​​odaklandılar. Araştırmacılar, virüsün Orf6 adlı toksik proteinin, hücredeki genomu veya yaşam talimatlarını içeren hücre çekirdeğine bileşenleri taşıma işini üstlenen birden çok insan hücresi proteinine yapıştığını tespit ettiler.

Daha sonrasında araştırmacılar, virüs tarafından hedef alınan bu insan hücresi proteinlerinin birinin kanser ilacı Selinexor aracılığı ile engellendiğini keşfettiler. Çalışmada, ilacın hücrelerdeki hasarı gidermeye yardımcı olup olmayacağını görmek için toksik viral protein üreten insan hücreleri ve meyve sinekleri üzerinde Selinexor’u ilacını denedi. Selinexor, birçok kanser ilacı gibi kendisi de toksik olsa da, toksik etkileri de göz önüne alındığında, söz konusu ilacın insan hücresinin hayatta kalma oranını yaklaşık yüzde 12 artırdığı tespit edildi.

İlaç, toksik viral protein üreten sineklerin yaklaşık yüzde 15’inin erken ölümünü önledi. İlaç ayrıca akciğerlerdeki bronşları ve kas hücrelerindeki enerji üreticilerini de eski haline getirdi. Söz konusu ilaç bazı kan kanseri tedavilerinde kullanılmak üzere FDA tarafından onaylanmıştı.

Dr. Han “Kovid-19 tedavisinde kullanılmak üzere FDA tarafından onaylanmış ve klinik deneyler aşamasında olan binden fazla ilaç var. Neyse ki, çalışmamızda kullanılan ilaç Selinexor için halihazırda deneysel bir test yürütülüyor ve bu test ilacın başarılı olduğunu kanıtlarsa, verilerimiz ilacın etkili olmasının ardındaki mekanizmayı göstermiş olacaktır” dedi.

Maryland Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Albert Reece çalışma hakkında şu ifadeleri kullandı:

“Şu anda aşılarımız olsa da, özellikle ortaya çıkan yeni varyantlarla birlikte, Kovid-19 vakalarını kontrol altına alabilmemiz için biraz daha zamana ihtiyacımız olabilir. İnsanları hastalıktan ve ölümden korumak için elimizdeki her araçtan yararlanmamız gerekecek. Bu araştırma bizi yeni potansiyel tedavilere yönlendiriyor.”

Şarkul Avsat