İran, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ile işbirliğini genişletmeye dair imada bulundu

Üst düzey bir İranlı yetkili, ülkesinin nükleer tesislerinin denetlenmesi hususunda Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ile işbirliğini genişletmeyi düşünebileceğini söyledi.

Japon NHK internet sitesine konuşan İran Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Viyana müzakerelerinde İran heyetine başkanlık eden Abbas Arakçi, İran’ın UAEA ile işbirliği süresini uzatmaya gerek kalmayacak şekilde yeterli ilerleme kaydetmeyi umduğunu belirterek, “Gerekirse, İran uygun zamanda genişletmeyi düşünecektir” dedi.

İran, ABD yaptırımlarının ve diğer meselelerin kaldırılmasına yönelik görüşmelerde Mayıs ayı sonuna kadar ilerleme kaydedilmezse, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ile nükleer denetimler konusundaki işbirliğini sona erdirmeyi planladığını belirtti.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Genel Müdürü Rafael Grossi geçen ay, 2015 nükleer anlaşmasının tarafları arasında bir anlaşmaya varılmazsa ajansın konuyu İran ile tekrar görüşmesi gerekebileceğini söylemişti.

Arakçi ve Grossi’nin Perşembe günü Viyana’daki Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın merkezinde bir araya geldiklerinde konuyu tartıştıklarına inanılıyor.

Gözlemciler, nükleer denetimlerin durması uluslararası kınamaya yol açacağı için İran’ın işbirlikçi duruşunu sürdürerek diplomatik müzakerelere öncelik vermek istediğini söylüyorlar.

ABD’li bir yetkilinin İran’ın siyasi bir karar alması durumunda birkaç hafta içinde anlaşmaya varılabileceğini söylemesine rağmen, ABD’li, İranlı ve Avrupalı yetkililer, 2015’te imzalanan İran nükleer anlaşmasına uyumun yeniden başlamasıyla ilgili olarak Washington ile Tahran arasında hala büyük bir boşluk olduğunu söylüyor.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ise NBC televizyonuna verdiği röportajda, Washington’un İran’ın anlaşmaya uymak için gerekli kararları almaya hazır olup olmadığını bilmediğini söyledi. Abbas Arakçi ise, müzakerecilerin bir anlaşmaya varmadan önce daha uzun bir yolu olduğunu söyledi.

Arakçi, İran devlet televizyonunda yayınlanan konuşmasında konuya dair ifadelerinde “Bunun ne zaman olacağını tahmin etmek mümkün değil. Bir zaman çerçevesi de oluşturulamaz. İran bunu olabildiğince çabuk başarmaya çalışıyor ama acelemiz yok” dedi.

Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın 2018’de geri çekildiği ve İran’ın bir yıl sonra hükümlerini ihlal etmeye başlamasına neden olan anlaşmaya nasıl devam edileceği konusunda ABD ve İran arasında dördüncü tur dolaylı görüşmeler şu anda Viyana’da devam ediyor. Anlaşmanın esasını, İran’ın ABD, Avrupa ve BM yaptırımlarından kurtulması karşılığında, nükleer silah üretiminde kullanmak için bölünebilir malzeme elde etmesini zorlaştıracak şekilde nükleer programını kısıtlamak için adımlar atma taahhüdünde bulunması oluşturuyor.

Avrupalı bir diplomat, Washington’un petrol, gaz ve bankacılık gibi kilit sektörlere yönelik yaptırımların kaldırılmasını içeren kapsamlı bir öneri öne sürdüğünü, terörizm ve insan haklarıyla ilgili yaptırımları hafifletmesine belli ölçüde açık olduğunu işaret ettiğini söyledi. İsminin açıklanmasını istemeyen diplomat, İran’ın gelişmiş nükleer santrifüjler üzerinde çalışmaktan edindiği herhangi bir deneyimi kısıtlama veya yok etme arzusu göstermediğini de sözlerine ekledi.

ABD’li yetkili, 18 Haziran’da yapılacak İran seçimlerinden önce nükleer anlaşmayı yeniden canlandırmanın mümkün olduğunu, ancak böyle bir siyasi karar vermenin yine İran’a düştüğünü söyledi. Yetkili, Tahran daha azını yapmaya çalışırken, İran’ın Washington’un anlaşmada belirtilenden daha fazlasını yapmasını talep etmeyi bırakması gerektiğini söyledi ve “Önümüzdeki haftalarda oraya gidebilmemiz için müzakerelerin seyri hızlandırılmalı ancak durumun böyle olacağına dair hiçbir garanti yok” diye ekledi.

Şarkul Avsat