Uzun karantinalar nedeniyle sosyal becerileri kaybetme korkusu

Birçok ülke yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla mücadele için getirilen kısıtlamalarını geçici olarak gevşetirken, insanlar kafalarındaki bazı sorular nedeniyle endişeliler. Uygulanan uzun karantina süreleri nedeniyle sosyal becerilerim köreldi mi? Arkadaşlık ilişkilerim bozuldu mu? Sahip olduğum eski arkadaş grubuma geri dönebilecek miyim? Sosyal çevrem yıprandı veya küçüldü mü?

Alman analist Andreas Kluth Bloomberg’de yayınlanan araştırmasında, bilimsel bir bakış açısı elde etmek için bu soruları İngiliz antropolog ve evrimsel psikolog Robin Dunbar’a yöneltti. Dunbar, neokortekslerinin büyüklüğü ile sosyal gruplar arasında tüm primat türleri içinde dikkate değer bir sabit oran olduğunu söylüyor. Beyin ne kadar büyükse, topluluk da (sosyal çevre) o kadar büyük.

Topluluklar halinde hayatta kalmak ve gelişmek, büyük miktarda bilişsel güç gerektirdiği için bu söylem mantıklı gözüküyor. Ancak bu çok su götürür biçimde -sosyal beyin hipotezi- veya oldukça netameli ve fesat bir teori olan -Makyavelist zeka hipotezi- olarak bilinir hale geldi. Bununla birlikte Kluth, yapılan farklı araştırmaların farkındalığımızın (bilişsel seviyemizin) topluma karşı olumlu tutumlara sahip olmamıza neden olduğunu ve bizi başkalarına karşı duyarlı hale getirdiğini söylüyor. Primatların birbirlerine yaptıkları vücut bakımının endorfin salgılamalarına neden olduğunu, biz insanlar içinse bunun genellikle birbirimize sarıldığımızda meydana geldiğini söylüyor.

Bloomberg’in haberine göre Dunbar’ın teorisindeki nüans, primat gruplarının farklı kategorilerde yer almasından kaynaklanıyor. Örneğin, insanlar genellikle yalnızca beş kişiye yakın ilişki kurma eğilimindedir. Bunun yanında, av partilerinde olduğu gibi veya gruplar veya ekipler arasında olduğu gibi yaklaşık 40 kişiden oluşan küçük topluluklar ve sayıları binleri bulan çok daha büyük kabileler oluşturabilirler. Fakat eskiden beri bir insan topluluğunun ortalama büyüklüğü yaklaşık 150’yi geçmemiştir.

Alman analiste göre avcı-toplayıcı grupların, orta çağ köylerinin, çevrimiçi oyun topluluklarının, Noel tebrik kartı listelerinin, kilise cemaatlerinin ve daha fazlasının ortalama üst sınırını ifade eden ve Dunbar sayısı olarak bilinen bu sayının bu denli kararlı olması şaşırtıcı. İnsan grupları bu sayıyı aştığında örneğin şirketler 150’den fazla çalışana ulaştığında, doğuştan gelen bilişsel kabiliyetimiz genellikle yetersiz kalır ve kendimizi organize etmek için bürokrasiye ihtiyaç duyarız.

2009’da, çevrimiçi sosyal medya platformları çoğumuz için henüz yeniyken, teknolojinin Dunbar sayısını artırıp artıramayacağını merak eden Kluth, Dunbar’dan Facebook’taki bazı verileri toplamasını istedi. Yapılan inceleme sonucunda cevabın “Hayır” olduğu anlaşıldı. Kluth, Facebook ve benzeri sosyal medya platformlarının aslında sadece kapsamlı bir tanıdık listesini yönetmenize izin verdiğini, sürdürdüğümüz iyi ilişkilerin sayısını yükseltemediğini, çünkü bunun biyolojik olduğunu söylüyor.

Peki ya salgın dolayısı ile zorunlu hale gelen karantinalar? Kluth bu tür doğal olmayan sosyal izolasyon dönemlerinin, primat ruhunda hasara yol açması gerektiğini düşünüyor ve şöyle diyor: “Maymunların bu kadar uzun bir karantina döneminde hayatta kalabileceklerinden şüpheliyim.” Bonobo maymunlarının grup uyumunu sürdürmek için sürekli cinsel uyarıma ihtiyaçları vardır. Diğer primat grupları bundan daha daha azını yaparlar. Ancak şempanzeler, lemurlar veya babunlar gibi primatlar, sosyal temas yokluğunda sıkıntılı ve güçsüz hale gelir ve toplulukları dağılır.

Alman analist, insanların kullandığı Zoom gibi görüntülü konuşma uygulamalarına elbette maymunların sahip olmadığını söylüyor. Yine de sahip olduğumuz bu sosyal medya uygulamaları en iyi ihtimalle kişilerarası gerçek sosyal temasa ancak eksik ve kısmi alternatifler olabilirler. Zoom’da konuşurken insanların gözlerini görebilirsiniz, ancak neye baktıklarını söyleyemezsiniz. Halbuki bu, grup dinamiklerinde çok önemli bir sinyaldir. Bu tür uygulamalarda kucaklaşma ve temas olmadan aynı anda yalnızca bir kişinin konuşmasını sağlayabilirsiniz.

Şarkul Avsat