Kırmızı bir üstdevin son anlarına dair bir sanatçının izlenimi (W. M. Keck Gözlemevi/Adam Makarenko)

Gökbilimcilerden benzersiz atılım: Kırmızı üstdev yıldız patlaması ilk kez canlı gözlemlendi

Bilim insanları tarihte ilk defa kırmızı bir üstdev yıldızın çarpıcı biçimde son bulmasını canlı olarak izledi.

Araştırma yıldızların can çekişme dönemini, yani göz alıcı ve şiddetli patlamalarla infilak etmeden önceki anlarını, anlamamız açısından çok önemli.

Çalışma ayrıca kırmızı üstdevler patlamadan önce ne yaşandığına dair anlayışımızın yanlış olduğunu öne sürüyor. Eskiden kırmızı üstdevler patlayarak etkileyici sonlarına kavuşmadan önce nispeten sakinmiş gibi görünüyordu. Ancak son gözlemlerde bilim insanları söz konusu yıldızdan gelen ve içeride daha önemli bir şeyin olduğunu gösteren parlak bir ışınım gördü.

Çalışmanın başyazarı Wynn Jacobson-Galán, “Bu, devasa yıldızların ölmeden önceki anlarda neler yaşadığına dair anlayışımızda büyük bir atılım” dedi.

“Kırmızı bir üstdev yıldızda süpernova öncesi aktivitenin doğrudan tespiti daha önce sıradan bir Tip II süpernovada hiç gözlemlenmemişti. İlk kez kırmızı bir üstdev yıldızın patlamasını izledik.”

“Final Moments. I. Precursor Emission, Envelope Inflation, and Enhanced Mass Loss Preceding the Luminous Type II Supernova 2020tlf” (Son Anlar. I. Öncü Salım, Yıldız Örtüsü Şişmesi ve Parlak Tip II Süpernova 2020tlf Öncesindeki Kuvvetli Kütle Kaybı) başlıklı araştırma Astrophysical Journal adlı hakemli dergide bugün yayımlandı.

Araştırmacılar ölümü kesin yıldızı ilk kez 2020’de, Haleakalā’daki Hawai’i Üniversitesi Pan-STARRS Astronomi Enstitüsü yıldızdan yoğun miktarda ışık çıktığını fark ettiğinde görmüştü. Daha sonra teleskop ve yakınlardaki Maunakea’daki W. M. Keck Gözlemevi sayesinde birkaç ay sonra patlayarak parlak bir süpernovaya dönüşene dek yıldızı ilerleyen günlerde izleyebildiler.

CIERA’da doktor öğretim görevlisi ve araştırmanın kıdemli yazarı Raffaella Margutti, “Saatli bir bomba izlemek gibi” dedi.

“Şimdiye kadar ölmek üzere olan kırmızı bir üstdev yıldızda böyle parlak bir salım ürettikten sonra çöktüğünü ve yandığını gördüğümüz böylesine şiddetli bir aktivite doğrulamamıştık.”

Gökbilimciler şimdi böyle parlak ve meşum bir şekilde radyasyon yayan daha çok yıldız için evrene bakmak ve bunun söz konusu yıldızın yakın zamanda ölümüne işaret edip etmediğini anlamak için araştırmayı kullanabilmeyi umuyor.

Jacobson-Galán, “Bu keşifle ortaya çıkan yeni ‘bilinmeyenler’ beni çok heyecanlandırıyor” dedi.

“SN 2020tlf gibi daha fazla olayı tespit etmek yıldızların evriminin son aylarını nasıl tanımladığımızı önemli ölçüde etkileyecek, büyük kütleli yıldızların hayatlarının son anlarını nasıl geçirdiklerine dair gizemi çözmek için gözlemcileri ve teorisyenleri bir araya getirecek.”

Independent Türkçe