İsrail Başbakanı Naftali Bennett

İsrail koalisyon hükümetinde kriz: Vatandaşlık Kanunu onaylandı

Arap ve sol muhalefetine rağmen İsrail hükümeti, on binlerce Filistinli ailenin birleşmesini engelleyen Vatandaşlık Kanunu’nu onayladı. Hükümet ortağı partiler kendi milletvekillerine ve bakanlarına yasa hakkında oy kullanma özgürlüğü verdi. Projenin kaderi, koalisyonu dağıtmak ve Naftali Bennett hükümetini devirmek için yasadan yararlanmayı planlayan muhalefetteki sağ partilerin elinde.

İsrail İçişleri Bakanı Ayelet Shaked, Bennett’in desteğiyle özellikle de sol çizgideki Meretz Partisi, İşçi Partisi’nin ve 1948 İslami Hareketi’ne bağlı Birleşik Arap Listesi’nin bazı milletvekilleri ve bakanları olmak üzere yasaya karşı çıkan müttefiklerini atlatmak üzere bir hileye başvurdu. Yasanın, Knesset’te (İsrail parlamentosu) tartışılmasından bu yana Shaked, bu yasanın en kötü versiyonu olarak kabul edilen, radikal sağcı Dinci Siyonizm Bloku’ndan Simcha Rotem tarafından bu konuda sunulan bir yasa tasarısını desteklemeye yöneldi.

Tasarı, yakın zamanda oylanmak üzere Knesset’e sunulacak. Shaked, koalisyondaki müttefiklerinin muhalefetini görmezden gelerek, sosyal medya organlarında “100’den fazla Knesset üyesi, devletin güvenliğini ve Yahudi kimliğini korumada önemli olan bu yasayı destekliyor” ifadelerine yer verdi.

Meretz lideri Nitzan Horowitz ise, “Ayelet Shaked ve koalisyon hükümetindeki bazı kaynaklar, ‘hükümetin kurulmasına neden olan temel kavramların kırılması ve muhalefetin sesiyle bu aptal kanunun çıkarılması’ olan yapılamayacak bir şeyi yapmak istiyorlar” dedi.

Horowitz, bu konuyu “son derece tehlikeli bir yol’ olarak nitelendirirken, hükümetteki ortaklarına da şu mesajı gönderdi: “Bu, çok kaygan bir eğimdir ve tepkimizin şiddetli ve acı verici olması normaldir”. Aynı şekilde yetkili, “Ben bu koalisyonu ve bu önemli hükümeti istiyorum. Ama anlaşmalara karşı çıkanlar bilsin ki bunun bir bedeli olacak” şeklinde konuştu.

Öte yandan 1948 İslami Hareketi Milletvekili Velid Taha, “Irkçı vatandaşlık yasasına iki nüsha halinde oy verme özgürlüğü, önerilen her yasaya tam olarak oy verme özgürlüğü anlamına gelir” diyerek, bu durumu koalisyonu dağıtma tehdidi olarak nitelendirdi.

2003 tarihli Vatandaşlık ve İsrail’e Giriş Yasası’nın, İsraillilerle evli Filistinlilerin daimî ikamet izni almasını esasen engellemesi dikkat çekici bir mesele. Yasa kapsamında daha sonra iki tür oturma izni hususunda istisnalar yapıldı. Yasa, ilk sunulduğu günden bu yana oldukça tartışmalı ve hak grupları, Gazze ve Batı Şeria’da yaşayan Filistinlilerle ve İsrail vatandaşı Filistinlilere karşı ayrımcılık yapıldığını söylüyor.

Yüksek Mahkeme, uzun süren bir hukuk mücadelesinin ardından 2012 yılında 5’e karşılık 6 çoğunlukla aldığı bir kararla yasayı onadı. Rotem’in önerisi, yasayı kötüden beter haline getirdi. Zira öneri, aile birleşimi yasağının, her yıl geçerliliğini uzatmaya gerek kalmaksızın kalıcı olarak tesis edilmesini şart koşuyor. Yasa karşıtları, hükümetin adımının iktidar sağ ile muhalefet sağı arasında Araplara ve sola karşı gizli bir anlaşma oluşturduğundan korkuyor.

Hükümet oturumu ve oylama süreci, dün (6 Şubat Pazar) İçişleri Bakanı’nın koalisyon taahhütlerine uymadığını söyleyen birçok bakanın sözlü tartışmalarına ve eleştirilerine sahne oldu. Söz konusu bakanlar, hükümet koalisyonuna katılan bazı araçların talepleriyle çelişecek şekilde aile birleşmesini önleyen bir yasanın çıkarılmasında ısrar ediyor.

Bakan Shaked’e hitap eden Sağlık Bakanı Nitzan Horowitz, “Bu ırkçı bir yasadır, uluslararası anlaşmaları ve sözleşmeleri ihlal etmektedir. Bunu kabul etmeyeceğiz. Bu yasanın sonuçları olacak. Hükümet koalisyonunu tehlikeye atıyorsunuz” dedi.

Ayelet Shaked, bu yasanın mevcut durumu yansıttığını ve 18 yıldır yürürlükte olan koşulların dışına çıkmadığını savunurken, yasanın son aylarda yürürlükte olmaması nedeniyle İçişleri Bakanlığı’ndaki tüm aile birleşimi taleplerinin dondurulduğunu söyledi.

Shaked, “Başsavcılıkla koordineli şekilde 50 yaş üstü bin 600 kişi olduğunu belirterek Yüksek Mahkeme’ye yanıt verdim. Aile birliği amacıyla Şin Bet güvenlik servisinin onayı ile onları ve dosyalarını kontrol etmeye başladık” dedi.

İsrail hükümeti, Filistin Yönetimi ile yaptığı anlaşma kapsamında (10 bini Batı Şeria’da ve 3 bin 500’ü Gazze Şeridi’nde) 13 bin 500 aile birleşimi izni verdi. Bu yasaya rağmen, 40 bine yakın insan, sorununa çözüm beklerken, hala çocukları ve aileleriyle görüşemiyor.

Kadınlarda yaş sınırı 25

İsrail Vatandaşlık Kanunu’nda aile birliğini yasaklayan madde 2003 yılında çıkarıldı. Yasanın geçerlilik süresi her yıl Knesset genel kurulu tarafından uzatıldı. Mevcut hükümet, beş ay önce yapılan oylamada uzatma lehine çoğunluk sağlamayı başaramadı. Buna rağmen Adalet Bakanı Ayelet Shaked, binlerce aile birleştirme talebine sanki kanun hâlâ yürürlükteymiş gibi yanıt vermeye devam etti. Bu da Shaked’in bu konudaki kararlarının hukuka aykırı olduğu anlamına geliyor. Shaked, yasayı pazar günü Knesset Bakanlar Yasama Komitesi’ne sundu. Ancak hükümet koalisyonu içinden Meretz partisi ve Birleşik Arap Listesi itirazının yanı sıra sağ muhalefet partileri ve Ortak Arap Listesi Bloku’nun muhalefetine rağmen yasa onaylanmış oldu.

Aile birleşimini önlemeye yönelik değişiklik, Batı Şeria veya Gazze Şeridi’nden İsrail vatandaşı Filistinlilerle evli olan Batı Şerialı Filistinlilere vatandaşlık veya oturma izni verilmesini önlemeyi amaçlıyor. Sözkonusu yasa ayrıca 35 yaşın altındaki Filistinli erkekler ve 25 yaşın altındaki Filistinli kadınların aile birleşimi için başvuruda bulunmasını engelliyor.

2 milyon İsrailli Arap var

Ülke nüfusunun 9 milyona ulaştığı İsrail’de nüfusun yaklaşık 2 milyonunun “İsrailli Araplar” olarak tanımlanan İsrail vatandaşı Filistinlilerden oluştuğu belirtiliyor.

İsrail vatandaşı Filistinliler ülke nüfusunun yüzde 20’sine tekabül ediyor. Tel Aviv rejiminin “İsrailli Araplar” olarak tanımladığı vatandaşlar, 1948’deki savaş ve sonrasında yaşanan işgale rağmen yurtlarında kalarak İsrail vatandaşı olan Filistinlilerden oluşuyor. Bu nüfusun dışında kalan ve İsrail vatandaşı olmayan Filistinliler ise Gazze ve Batı Şeria’da yaşıyor.

Şarkul Avsat